 |
แผลริมขอบทวารหนัก (Anal fissure) : คือแผลที่เกิดขึ้นที่ปากของทวารหนัก เป็นโรคที่พบได้ทุกวัย สาเหตุส่วนใหญ่เป็นเพราะมีการเบ่งถ่ายที่รุนแรงจากท้องผูกหรือท้องเสีย บางครั้งเกิดจากการสอดใส่วัสดุแปลกปลอมทางทวารหนัก โดยทั่วไปแผลมักหายได้เอง ภายใน 1-3 สัปดาห์
อาการของโรคนี้แบ่งได้เป็น 2 ระยะ ตามเวลาที่เป็นโรค คือ
สาเหตุของโรคนี้ยังไม่ทราบแน่นอน แต่เชื่อว่าเกิดจากการที่กล้ามเนื้อหูรูดที่ปากทวารหนักหดตัวมากขึ้น
—> ส่งผลให้เกิดอาการท้องผูก ทำให้ถ่ายอุจจาระเป็นก้อนแข็ง
—> ก้อนอุจจาระจึงบาดที่เยื่อบุบริเวณขอบทวารหนัก จนเกิดเป็นแผลขึ้น
—> เมื่อเป็นแผล ผู้ป่วยจะมีอาการปวดเวลาถ่ายอุจจาระ ทำให้ไม่อยากถ่ายอุจจาระ ส่งผลให้อุจจาระเป็นก้อนแข็ง
—> ก้อนอุจจาระที่แข็งไปบาดบริเวณปากทวารหนัก ทำให้เป็นแผลมากขึ้น
กลายเป็นวงจรที่ทำให้อาการของผู้ป่วยแย่ลงเรื่อยๆ
ประวัติ : ผู้ป่วยจะมาพบแพทย์ด้วยอาการดังกล่าว
การตรวจร่างกาย : การตรวจโดยใช้นิ้วมือแหวกแก้มก้นออก จะเห็นแผลปริเป็นร่องอยู่ที่เยื่อบุบริเวณขอบทวารหนัก ในรายที่เป็นเรื้อรัง อาจพบว่าปลายบนและปลายล่างของแผลจะบวมเป็นติ่งเนื้อได้
การตรวจเพิ่มเติมทางห้องปฎิบัติการ : ส่วนใหญ่ไม่จำเป็น เพราะสามารถเห็นแผลได้ด้วยตาเปล่าขณะตรวจร่างกาย ส่วนใหญ่แพทย์ไม่มีความจำเป็นต้องใส่เครื่องมือเข้าไปตรวจในทวารหนัก (Proctoscopy) เพราะไม่ช่วยในการวินิจฉัยและยังทำให้ผู้ป่วยเกิดอาการปวดมากได้ ยกเว้นในรายที่แพทย์สงสัยว่าผู้ป่วยถ่ายเป็นเลือดจากโรคอื่น เช่น ริดสีดวงทวารหนักหรือมะเร็งที่ทวารหนัก เป็นต้น
แบ่งภาวะแทรกซ้อนออกได้เป็น 2 กลุ่ม คือ
1.ภาวะแทรกซ้อนจากโรค : ผู้ป่วยอาจมีแผลเรื้อรังจนเกิดเป็นติ่งเนื้อที่ปากทวารหนัก
2.ภาวะแทรกซ้อนจากการรักษาโดยการผ่าตัด : ประกอบด้วย
การรักษาโรค : แบ่งตามระยะของโรค ได้เป็น 2 ระยะ คือ
1. ระยะเฉียบพลัน : เป็นช่วงที่ผู้ป่วยมีอาการปวดมาก การรักษาประกอบด้วย
2. ระยะเรื้อรัง : การรักษาทำได้โดยการผ่าตัดคลายกล้ามเนื้อหูรูดทวารหนัก (Partial internal sphincterotomy) ทำได้โดยการตัดกล้ามเนื้อหูรูดด้านในของทวารหนัก (internal sphincter) จากขอบล่างที่ปากทวารขึ้นไปเล็กน้อย เพื่อทำให้กล้ามเนื้อหูรูดของทวารหนักคลายตัว ทำให้ผู้ป่วยถ่ายง่ายขึ้น ไม่เกิดอาการท้องผูก หลังการผ่าตัดมักไม่มีผลต่อการกลั้นอุจจาระมากนัก การรักษาด้วยการผ่าตัดไม่จำเป็นต้องทำในผู้ป่วยทุกราย มีข้อบ่งชี้ คือ
การป้องกันไม่ให้กลับเป็นโรคซ้ำอีก : คือ การป้องกันไม่ให้เกิดอาการท้องผูก ซึ่งทำได้โดยยึดหลักการดูแลสุขภาพทั่วไปดังนี้
ยาที่ใช้บ่อย Ibuprofen, Paracetamol, mucillin, milk of magnesia, senokot
1. ชาญวิทย์ ตันติ์พิพัฒน์ และ ธนิต วัชรพุกก์. ตำราศัลยศาสตร์. โรงพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. พิมพ์ครั้งที่ 7. 2546.
2. ทวีสิน ตันประยูร, สุทธิพร จิตต์มิตรภาพ และพัฒน์พงศ์ นาวีเจริญ, บรรณาธิการ. ตำราศัลยศาสตร์. กรุงเทพฯ : บริษัท ปรีชาธร อินเตอร์พริ้น จำกัด. พิมพ์ครั้งที่10. 2550.
3. Seymour I. Schwartz, M.D., editir. Principles of surgery. Seventh edition.1999.
เว็บสุขภาพ | ดูแลสุขภาพ | การใช้ยา | อาการโรคภัย | สมุนไพรรักษาโรค
